Page 25 - Vojin Dimitirijević - Strahovlada

dovedenog u očajan položaj prvobitnom akumulacijom kapitala,
živeli su u uslovima gde “pošten” život nije bio moguć, pa prema
tome nije ništa ni vredeo. Smaknuća uhvaćenih džeparoša, koja
su, po običajima toga vremena, privlačila veliku i imućnu publiku,
bila su, dakle, jedinstvena prilika za druge, još “slobodne” kradljiv-
ce. Na tim skupovima dešavao se najveći broj džepnih krađa, na
veliko čuđenje zakonodavaca i sudija, koji su odnekud mislili da je
život podjednako lep i dragocen za sve podanike britanske krune.
Pretnja se smatra ostvarljivom ako pretilac zaista može da je iz-
vrši. U modernoj državi, koja ima na raspolaganju razvijeni aparat
za primenu nasilja i izvršenje kazni, neostvarljivost pretnje retko
se pretpostavlja. Međutim, do nje dolazi i u tzv. dobro uređenim
državama, ako zabranjeno ponašanje do te mere uzme maha da
izvršenje sankcija postane neekonomično, pa čak i nemoguće. U
nekim zemljama zatvori više ne mogu da prime nove kažnjenike,
tako da se sve češće pribegava ublažavanju kazni za neka dela, pa
čak i njihovoj “dekriminalizaciji”, pretvaranjem krivičnih dela u
prekršaje.
Međutim, uzorno dobro uređena država mnogo je ređa no što
se misli pa je neostvarljivost sankcija teška zbog male verovatnoće
otkrivanja prekršilaca, korupcije istražnih organa, preopterećeno-
sti i neopremljenosti sudova i društvenih i političkih veza koje
onemogućavaju izricanje kazne ili od nje čine farsu. Iz svih ovih
razloga, na primer, kazne koje su izdržali neki od najpoznatijih
američkih gangstera prava su šala u odnosu na ono što se pouzda-
no zna da su učinili. Napomenimo odmah da je ovakva nemoć
često uzrok paralelnih, nedržavnih sistema nasilja i zastrašivanja,
gde društvene grupe koje se smatraju pogođenima, ali državnim
merama nedovoljno zaštićenima, “uzimaju pravdu u svoje ruke”. 5
Konačno, režim može biti toliko slab da nije u stanju da bez
velikog rizika primenjuje sankcije. To se obično dešava u poli-
tički najvažnijim oblastima, kao što su napadi na samo ustavno
uređenje. Za takva dela obično se preti najstrožim kaznama, koje
su, međutim, nesprovodive baš zato što su takve, a sam poredak
nema podršku ni onih koji treba da ga štite. U tom je pogledu
poučan primer Vajmarske republike u Nemačkoj. Iako zamišljena
kao moderna buržoaska demokratija, s ustavom koji je trebalo da
posluži kao uzor, ova je država nasledila upravljački kadar vilhel-

5 Vidi niže.
25