Page 217 - Platon - Država

jevo oružje. Trojanske kćeri i Atina Palada, vršeći ulogu sudija u tom '" Platon se ovde služi uobičajenim predstavama narodnog ve-
nadmetanju, proglasile su Odiseja za pobednika. rovanja. Duše umrlih napuštaju telo i sele se dole, u podzemni svet
10 4 Te patnje prikazao je Eshil u tragediji Agamemnon, koja čini u Hadovo carstvo umrlih. Shodno tome, duše kojima je došlo vreme
prvi deo trilogije Orestije. Drugi deo te trilogije nosi naslov Hoefore da se ponovo rode, moraju biti izbačene na gore, tj. na površinu
(Pokajnice), a treći Eumenide. Zemlje. Ipak, poređenje sa zvezdama koje padaju, otkriva Platonovu
10 5 Izraz „druge životinje" podrazumeva da su sva živa bića, korekciju tih narodnih verovanja. Platon, naime, veruje da je ponovno
uključujući i ljudska bića, životinje. Ovde u Državi, kao i u Fedonu rođenje, odnosno ponovno sjedinjavanje duše sa telom, svojevrstan
(XXXI, 81e), Platon iskazuje verovanje da prelaz duša iz jedne živo­ pad, unekoliko uslovljen grehom čulnosti. Upor. Fedar (XXVIII 248c
tinjske vrste u neku drugu biva unekoliko diktiran karakternim sklo­ i dalje).
nostima, ispoljenim u prethodnom životu. Tako, na primer, oni „koji 1, 2 Reč je ο verovanju koje ima važnost nepisanog zakona.
su se bili predali proždrljivosti, raskalašnosti i pijanstvu, i to bez
ikakvog stida, ti, po svoj prilici, uzimaju oblik magaraca i sličnih ži­
votinja". ,,A oni koji su voleli nepravdu, i otimanje, te bili vlastoljubivi,
ulaze u rod vukova, i kobaca, i jastrebova". Nadalje, oni koji su bili
umereni i pravedni, ali ne po filozofiji i umu, nego po navici i pod
uticajem spoljašnjih (sociajlnih) činilaca, ponovo se rađaju u nekom
rodu koji je naklonjen poretku, na primer, u rodu pčela, ili mrava,
ili zolja.
10 6 Duše, koje će se ubrzo ponovo roditi, najpre pristupaju Kloti,
najstarijoj suđaji. Ona za svaku dušu ispreda nit života onog kojeg je
duša, zajedno sa odgovarajućim demonom (karakterom), već odabrala.
Uloga Atrope (one koja se ne okreće) izvedena je ovde iz njenog imena.
V. belešku 85.
10 7 Putovanje iz Hada u zemaljski život mora se izvesti bez osvr­
tanja, kao u mitu ο izvođenju Euridike iz Hada, izvođenju koje je neus-
pešno preduzeo Orfej, koji se osvrnuo i tako za svagda izgubio Euri-
diku.
los Prolaženje pored Anankinog prestola „na drugu stranu", čini
se da slikovito predstavlja stupanje u predvorje carstva zemaljskog,
gde je dejstvo nužnosti oslabljeno i kombinovano sa mnoštvom moguć­
nosti koje se ne moraju ostvariti.
10 9 Letino polje (to tes Lethes perion) pominje se i kao reka Leta,
ili kao Letin napitak (to Lethes hydor). Inače, leta (lethe) je reč koja
označava zaborav, pa se nepersonifikovano može reći: polje zaborava,
ili napitak zaborava. Uobičajeno je, takođe, da se ο Leti govori kao ο
„reci zaborava", koja teče u graničnom području između podzemnog
i zemaljskog sveta.
"° Reka Ameleta (Ameleta potamos), čiju vodu nijedna posuda
ne može zadržati, etimološki označava bezbriinost (ameleia), nemar­
nost, zanemarivanje. Budući da u primitivnim verovanjima voda, po­
sebne vrste, ima veliku moć, koja se najčešće prikazuje kao moć isce-
ljenja ili kao moć očišćenja, to je i u ovom slučaju pretpostavljeno da
postoji voda čijim pijenjem duša sve zaboravlja.
Etimološko značenje upućuje na to da se otklananjem brige iz
duše istovremeno otklanja i osnovni podsticaj sećanja, odnosno znanja.
Tvrđenje da Ameletinu vodu nijedna posuda ne može zadržati, vero-
vatno je proizišlo, iz pretpostavke da je duša analogna posudi, ali
takvoj koja u sebi uspeva da zadrži opažene forme i sadržaje, te da se
na takvom zadržavanju zasniva sposobnost prepoznavanja. Dejstvom
Ameletine vode trebalo bi, dakle, da sve ranije opažene forme i sadržaji
iščeznu iz duše, da budu isprani vodom koju ni duša — kao svojevrsna
posuda — ne može zadržati.

404