Page 43 - Vojin Dimitirijević - Strahovlada
P. 43
obavezivati, ali je glavni razlog bio u pogoršanoj međunarodnoj
situaciji, u kojoj su se ljudska prava počela koristiti i kao politič-
ko oruđe. Istinske ideološke razlike, koje su igrale važnu ulogu u
ranijem periodu, postale su privid iza koga se krilo nastojanje da
svaki politički sistem dobije povoljnu poziciju bez ikakve potrebe
da se menja, da se stanje u sopstvenoj sredini proglasi za međuna-
rodni standard, čime se bez plaćanja ikakve cene stiče mogućnost
da se drugi i drukčiji pozivaju na odgovomost. Uz to, u mnogim
sredinama materija ljudskih prava počela se posmatrati kao opasno
područje, koje mogu da zauzmu stvarni i izmišljeni neprijatelji ili
agenti inostranstva.
U toku sedamnaestogodišnjih pregovora, zamišljeni jedinstveni
ugovor zamenjen je dvama paktovima o ljudskim pravima, čime
su “klasična” građanska i politička prava odvojena od “novih” eko-
nomskih, socijalnih i kulturnih. Oba međunarodna pakta usvojena
su 16. decembra 1966. godine, a stupila su na snagu tek desetak
18
godina kasnije, kada ih je ratifikavao potreban broj država. Do
polovine 1984. godine samo je nešto više od polovine članica
UN ratifikovalo paktove. Protivno očekivanjima, države koje su
obavezane paktovima prilično su ravnomerno raspoređene prema
geografskim, ideološkim i političkim merilima. Dok su države
“realnog socijalizma” s vremenom napustile svoje rezerve i bez
izuzetka ratifikovale i za njih prvobitno sporni Pakt o građanskim
i političkim pravima, Sjedinjene Američke Države, čiji su državnici
nekada bili šampioni ljudskih prava i čiji političari često smatraju
da u tom pogledu treba da budu “glas savesti” čovečanstva, pro-
pustile su to da učine.
Međunarodni paktovi nužno se razlikuju od Univerzalne de-
klaracije. Dok su prava u ovoj poslednjoj proglašena na opšti i
apsolutan način, u paktovima se vodi računa o stvarnim moguć-
nostima za njihovo uživanje. Podela prava na dva pakta omogućila
je da se to prilagođavanje izvede na način koji je bliži datoj vrsti
prava.
“Klasična” građanska i politička prava odgovarajući Pakt po-
smatra kao subjektivna prava, urođena i neotuđiva, koja svaka
država mora da garantuje svim ljudima u svojoj nadležnosti time
što im stavlja na raspolaganje efikasne pravne lekove u slučaju
18 Prevodi na naše jezike mogu se naći u zbirci Ljudske slobode i prava (vidi nap. 8) i u
posebnim brošurama u izdanju ureda za informacije un u Beogradu.
43
