Page 18 - Vojin Dimitirijević - Strahovlada

slova i brojeva, Haksli i Orvel predviđaju mogućnost da se čovek
izmakne potpunoj kontroli i teroru time što pripada najnižem
društvenom sloju, koji je tako uslovljen da nema nikakve zahteve
sem zadovoljavanja najosnovnijih bioloških potreba. Kod Hak-
slija, ljudi se veštački proizvode i programiraju tako da pripadaju
biološki predodređenim grupama, čije su intelektualne i fizičke
sposobnosti tačno odmerene i prilagođene njihovoj ulozi u državi.
Kod Orvela su na najnižem stupnju “proli”, koji su potpuno van
političke sfere i prepušteni najosnovnijoj ishrani, lošem alkoholu
i veštački proizvedenoj zabavi u vidu banalnog “šunda”.
U sve tri vizije manipulacija ljudima igra veliku ulogu kao na-
čin vladanja. U njima ne postoji svest o prošlosti. Ljudi zapravo
ne znaju, odnosno zabranjeno im je i onemogućeno da znaju, šta
se desilo pre no što su, ratom ili udarom, uspostavljeni “idealni”
režimi, koji im garantuju potpunu sreću. Kod Zamjatina je to
“znanje” potcenjivačka karikatura svih ranijih tekovina civilizacije,
kod Hakslija strogo čuvana tajna, dostupna samo “kontrolorima”,
a kod Orvela se prošlost, pa i najnovija, stalno preinačava prema
potrebama vlasti. Ljudi koji su pali u nemilost, greške koje su na-
pravljene, predviđanja koja se nisu obistinila, jednostavno se brišu
ili zamenjuju izmišljenim događajima. U tu svrhu Ministarstvo
propagande, koje se zove “Ministarstvo istine”, ispravlja i ranije
izašle brojeve dnevnih listova. Uz to, Haksli predviđa i korišće-
nje droga kao najvišeg načina uticaja: sve biološke kaste dobijaju
svoje dnevno sledovanje narkotika, koje im pomaže da se osećaju
zadovoljnim.
Država uz to ima potpuni monopol informisanja. U Zamja-
tinovoj predstavi postoje samo službeni list i službeni proglasi.
Haksli predviđa štampu, prilagođenu svakoj kategoriji ljudskih
bića. Kod Orvela, pored štampe, podložne stalnim ispravkama,
glavni izvor obaveštenja je državna televizija, koja se nikada ne
može isključiti.
Tamo gde manipulisanje ne uspeva, vladavina se osigurava te-
rorom. Dok je takva intervencija kod Hakslija srazmerno blaga i
svodi se mahom na to da policija koristi umirujuće droge na sličan
način kao što to tradicionalni organi reda čine sa suzavcem, dotle
se i kod Zamjatina i kod Orvela strah od represije stalno nadvi-
ja nad sve. Tajna policija, u vidu “Biroa čuvara” kod Zamjatina,
ili “Ministarstva ljubavi” i “Policije misli” kod Orvela, mora sve
da sazna: postoji opšta obaveza denuncijacije. Svako ko ispolji

18