Page 124 - Vojin Dimitirijević - Strahovlada

kako u istorijskim odnosima, tako i u situacionoj dinamici.
Ne izgleda, međutim, da je neprijateljstvo prema predmetu
pokretač nasilničke radnje. Istorijski odnosi obezbeđuju
rezervoar neprijateljstva koji se može koristiti da bi se
pokrenule, hranile i pravdale nasilničke radnje, ali oni ih
ne prouzrokuju u neposrednom smislu... Izrazi gneva...
služe da pruže izvršiocima objašnjenje i racionalizaciju za
njihove nasilničke radnje i da daju odgovarajuće etikete
njihovom emocionalnom stanju. Oni isto tako pomažu da
se pothranjuje, održava i pojačava nasilje... a ne toliko da se
stvore jake snage koje motivišu nasilje prema tim žrtvama. 21

Ovakva objašnjenja važe i za genocidni teror u tzv. “Nezavisnoj
Državi Hrvatskoj”, koji, da nije bio tako svirep i da nije odneo
toliko žrtava, ne bi bio više od karikature nacističkog, s tim što
je uloga Jevreja bila namenjena Srbima. Striktno ustaške jedinice
mogle su se porediti sa SA i “skvadristima”, postojali su i mnogi
“normalni” birokratski pomagači, a viši ešalon imao je dispropor-
cionalan, čak i u odnosu na svoje uzore, broj sadista, kao što su
npr. bili komandant logora u Jasenovcu Maks Luburić i njegov
zamenik, Ljubo Miloš, o kome jedan očevidac priča i ovo:

Kad izvrši inspekciju izda zapovijed: Neka se jave bolesni i
za rad nesposobni!
Nitko se ne odazva. Onda on, čitav minut kasnije, ravno-
dušno, a uvjerljivo reče:
– Ništa im se neće dogoditi...
Dva brata, mladići mojih godina, slabunjavi još od najrani-
jeg djetinjstva, blijedi od straha i bolesti, istupiše iz reda...
Miloš upre prstom prema bodljikavoj žici i zapovjedi im da
stanu uz nju. Nitko se više ne javi.
Onda Miloš krenu prema braći...
Miloš je mlađeg brata objesio o kuku na gredi i nožem
mu prosuo utrobu do nogu; starijega je napola preklao i
ba cio ga ispod bratovih nogu. 22

21 H. Kelman, “Violence without moral restraint: reflections on the Dehumanization of
Victims and Victimizers”, Journal of Social Issues, 1973, str. 37-38.
22 V. Carin, Smrt je hodala četvoronoške, zagreb, mladost, 1961, str. 98-99.
124