Page 43 - Erich Fromm - Umijeće ljubavi

ljubavi vidio isključivo izraz — ili sublimaciju ranog muškarca i da ona sama traži različite
— seksualnog instinkta umjesto da shvati da je kompenzacije zbog gubitka muškog spolnog or-
seksualna želja samo jedna manifestacija potre- gana. Ali žena nije kastrirani muškarac i njezi-
be za ljubavlju i sjedinjenjem. Ali Freudova na je seksualnost specifično ženske, a ne »mu-
greška zadire i dublje. U skladu sa svojim fizi- ške prirode«.
ološkim materijalizmom on vidi u seksualnom Seksualna privlačnost spolova samo je djelo-
instinktu rezultat kemijski proizvedene napeto- mično motivirana potrebom otklanjanja napeto-
sti u tijelu, koja je bolna i traži rasterećenje. sti, a pretežno potrebom za sjedinjenjem s dru-
Cilj seksualne želje je otklanjanje te bolne na- gim spolom. Postoji muškost i ženskost u kara-
petosti; seksualno zadovoljenje leži u postizava- kteru, kao i u spolnoj funkciji. Muški karakter
nju tog rasterećenja. To gledište ima svoju va- ima osobine prodornosti, vodstva, aktivnosti, di-
ljanost utoliko ukoliko seksualna želja djeluje scipline i pustolovnosti, a ženski karakter ima
na isti način kao glad ili žeđ kad je organizam kvalitete produktivne receptivnosti, zaštite, re-
nenahranjen. Seksualna želja je po tom shvaća- alizma, trpljenja i majčinstva. (Mora se uvijek
nju mala nelagoda, a seksualno zadovoljenje imati na umu da su u svakog pojedinca izmije-
otklanjanje te nelagode. Zapravo bi, ako se tako šane karakteristike obaju spolova, ali prevlada-
shvati seksualnost, masturbacija bila idealno vaju one koje se odnose na »njegov« ili »njezin«
seksualno zadovoljenje. Freud prilično parado- spol). Muškarac kojemu su karakterne osobine
ksalno zanemaruje psiho-biološki aspekt seksu- labilne, jer je emocionalno ostao dijete, veoma
alnosti, muško-žensku polarnost, i želju da se ta će često nastojati da kompenzira svoju mušku
polarnost premosti putem sjedinjenja. Do te ulogu u seksu. Rezuitat je Don Juan koji mora
čudne greške vjerojatno je došlo zbog Freudove dokazivati svoju mušku odlučnost u seksu jer je
krajnje patrijarhalnosti, koja ga je dovela do nesiguran u svoju muškost u karakterološkom
pretpostavke da je seksualnost po sebi muška, smislu. Kad je paraliziranost muškosti izraziti-
što ga je navelo da zanemari specifično žensku ja, sadizam (upotreba sile) postaje glavna — per-
seksualnost. On je izrazio tu ideju u knjizi »Tri vertirana — nadoknada za muškost. Kad je
priloga teoriji seksa«, govoreći da libido obično ženska spolnost oslabljena ili izopačena, ona se
ima »mušku prirodu-«, bez obzira da li je taj li- preoblikuje u mazohizam, ili težnju za posjedo-
bido u muškarca ili u žene. U Freudovoj teoriji vanjem.
također je izražena u racionaliziranoj formi ista Freuda su kritizirali zbog njegova precjenji-
ideja da mali dječak doživljuje ženu kao kastri- vanja seksa. Ta kritika je često bila potaknuta

52 53