Page 2 - Dušan Nemanjić - Dušanov Zakonik

Dušanov zakonik

Stojan Jasić

Donošenje Dušanovog Zakonika uslovili su različiti, ekonomski i društveni momenti. Sredinom XIV
veka privremena moć feudalne Srbije dospela je do kulminacione tačke. Osvajanja stranih teritorija imala su
za posledicu porast etničke i političke raznolikosti društva feudalne Srbije. Zbog njih se i pravni poredak
feudalne Srbije suočio sa novim stranim pravnim primesama. Vladajuća srpska vlastela našla su se otuda u
složenoj i delikatnoj političkoj situaciji. Sem toga, odnose izmeñu vlastele i eksploatisanog sebarskog
stanovništva trebalo je regulisati po jedinstvenim pravnim kriterijumima i jedinstvenim pravnim sredstvom.
Na osnovama dotadašnjeg razvoja, sredinom XIV veka, stekle su se povoljne okolnosti da i vladalac feudalne
Srbije cementira i pravno izrazi svoju supremaciju. U suštini ti momenti izazivali su potrebu da se stvori
političko spajanje raznorodnih delova državne teritorije i unificiranje pravnog poretka. Tim ciljevima imao je
da posluži Dušanov Zakonik. Donošenju Zakonika prethodili su značajni unutrašnjo-politički akti. Godine
1346. srpska arhiepiskopija proglašena je za patrijaršiju, a kralj krunisan za cara. Izrada Dušanovog Zakonika
predstavljala je dopunsku, tj. propratnu pravno-političku aktivnost na liniji tih dogañaja. Osnovano se misli da
je inicijativa za nju data 1347. g. — Materijal za to pruža Dušanovo pismo sačuvano uz Rakovački prepis
Dušanovog Zakonika. U izvore Dušanovog Zakonika ubrajaju se: izvesni vizantijski propisi (osobito
Vasilike), vladalačke povelje, ugovori sa Dubrovnikom i pravni običaji.
Dušanov Zakonik ulazi u regulisanje kako meñusobnih odnosa crkvenih ustanova tako i crkve i države,
a brine i o organizacionom jačanju crkve.
Dušanov Zakonik propisuje i sudski postupak i reguliše ga u pogledu njegovog toka, upotrebe izvesnih
dokaznih sredstava. Kako u izvesnim materijalno-pravnim tako i u procesnim odredbama i Dušanov Zakonik
ozakonjuje nejednako postupanje s licima s obzirom na njihovu stalešku pripadnost.

DUŠANOV ZAKONIK

1. O hrišćanstvu:

Najpre za hrišćanstvo. Ovim načinom da se očisti hrišćanstvo.

2. O ženidbi:
Vlastela i drugi ljudi da se ne žene bez blagoslova od svoga arhijereja, ili da se blagoslove od onih koje
su arhijereji postavili, izabravši ih za duhovnike.

3. O svadbi:

1