Njemački vojni strateg iz
XVIII vijeka Karl von Klausevic definisao je rat kao
nastavak politike drugačijim sredstvima, i kao u stara
vremena kineski strateg Sun Cu, vjerovao je da
obezbjeđivanje mira znači pripremanje za nasilni konflikt.
Dok svijet postaje sve turbulentniji - što je očito u
aktuelnom vojnom sukobu u Ukrajini, kontinuiranom haosu na
Bliskom istoku i sve većim tenzijama u Istočnoj Aziji -
takav stav nikada nije bio relevantniji. Ratovi se
tradicionalno vode oko teritorije. Međutim definisanje
teritorije je evoluiralo do te mjere da podrazumijeva pet
oblasti: zemlju, vazduh, more, svemir u od nedavno
sajberspejs. Ove dimenzije „klasnog rata“ definišu prijetnje
sa kojima se svijet danas suočava. Specifični okidači,
ciljevi i borbene linije takvih konflikata će vjerovatno
biti utvrđene, u različitoj mjeri, na osnovu pet faktora:
vjera, klan, kultura, klima i valuta. Zapravo ovi faktori
već izazivaju konflikte širom svijeta.
Religija istorijski gledano
predstavlja najčešće motive za rat, i XXI vijek nije
izuzetak. Uzmite samo, na primjer, porast broja
džihadističkih grupa, poput Islamističke države, koja
nastavlja da zauzima teritoriju u Iraku i Siriji, i Boko
Haram koji učestvuje u brutalnoj kampanji otmica, bombaških
napada i ubistava u Nigeriji. Takođe je bilo nasilnih sukoba
između budista i muslimana u Mjanmaru i na jugu Tajlanda, i
između islamista i katolika na Filipinima.
Drugi faktor - klan -
manifestuje se u porastu etničkih tenzija u Evropi, Turskoj,
Indiji i u drugim djelovima svijeta, podstaknutim migracijom
i konkurencijom za posao. U Africi, vještačke granice koje
su iscrtale kolonijalne sile su postale neodržive, dok razna
plemena i etničke grupe pokušavaju da iscrtaju sopstvene
teritorije. A konflikt u Ukrajini je pokrenuo nezadovoljstvo
koje je dugo tinjalo kod etničkih Rusa koji su ostali nakon
pada Sovjetskog Saveza.
Treći potencijalni izvor
konflikta sastoji se od suštinskih razlika koje stvaraju
jedinstvene istorije određenog društva i institucionalni
aranžmani. Uprkos tome što predstavljaju svega jednu osminu
svjetske populacije, Sjedinjene Države i Evropa već dugo
uživaju u ekonomskoj dominaciji - predstavljajući polovinu
globalnog BDP-a - i nesrazmjeran međunarodni uticaj.
Međutim, dok su nove ekonomske sile u usponu, one će sve
više dovoditi u pitanje uticaj Zapada, i to ne samo oko
udjela na tržištu i resursa; one će takođe željeti da u
globalni poredak uliju svoje kulturalne stavove i okvire.
Naravno, takmičenje za resurse
će takođe biti važno, naročito kako se budu manifestovale
posljedice četvrtog faktora - klimatskih promjena. Mnoge
zemlje i regioni su već izloženi ozbiljnoj nestašici vode
koja će se samo intenzivirati dok klimatske promjene budu
izazivale prirodne katastrofe, a ekstremni vremenski uslovi
poput suša budu postajali sve učestaliji. Isto tako, kako se
šumski i morski resursi budu smanjivali, nadmetanje za hranu
bi moglo stvoriti konflikt.
Ovakva vrsta konflikta direktno
je u suprotnosti sa obećanjem globalizacije - pristup
stranoj hrani i energiji bi omogućio zemljama da se da se
fokusiraju na svoje prednosti. Ukoliko novi konflikti i
pritisak konkurencije dovedu do, recimo, ekonomskih sankcija
ili opstrukcije ključnih trgovinskih ruta, balkanizacija
globalne trgovine koja bi uslijedila bi značajno umanjilila
benefite globalizacije.
Štaviše, socijalni neredi koji
često prate ekonomske teškoće bi mogli izazvati da se zemlje
podijele na manje jedinice koje se međusobno bore oko
vrijednosti ili resursa. To se u određenoj mjeri već dešava
sa Irakom i Sirijom koji se cijepaju na sektaške ili
plemenske jedinice.
Posljednji ključni rizik sa
kojim se suočava svijet tiče se valute. Od globalne
ekonomske krize, ekspanzionističke monetarne politike koje
su sprovodile centralne banke naprednih ekonomija izazvale
su ogromna prelivanja kapitala preko granica ekonomija u
usponu, stvarajući značajnu nestabilnost za te zemlje i
podstičući optužbe o „ratovima valuta“.
Ekstra-teritorijalna
upotreba regulatornih i poreskih sila - naročito od strane
SAD, koje imaju dodatnu prednost izdavanja svjetske
superiorne rezervne valute - pojačava stav da se valute mogu
smatrati kao oružje. Na primjer SAD su balkanizovale
globalno bankarstvo tražeći od svih stranih banaka koje tamo
djeluju da se u potpunosti povinuju američkoj poreskoj,
regulatornoj pa čak u određenoj mjeri i spoljnoj politici.
Ogromne kazne za one koji krše
pravila primorale su određene banke da preispitaju
isplativost poslovanja u SAD. U međuvremenu, američki sudovi
su doveli Argentinu do novog bankrota.
Međutim možda najsnažnija poruka
se šalje preko sankcija na rusku naftnu, finansijski,
odbrambenu i tehnološku industriju, kao i sankcija ruskim
zvaničnicima. Ovakvim pristupom SAD i njeni saveznici šalju
jasnu poruku svakome ko se možda ne slaže sa američkom
politikom. U nedavnom pokušaju traženja alternative
američkom vođstvu jeste osnivanje Nove razvojne banke i
dogovori BRIKS (Brazil, Rusija, Indija, Kina i Južna
Afrika). Problem za SAD u ovom slučaju je taj što se radi o
pet najvećih svjetskih ekonomija u usponu. Teško da će
njihove bankarske transakcije biti obavljane u američkim
dolarima.
U nedavnom obraćanju,
predsjednik SAD Barak Obama je kazao da nije pitanje hoće li
SAD voditi već kako će voditi. Međutim kako religija,
klanovi, kultura, klima i valuta budu uticali da se svijet
sve više udaljava od međunarodnog poretka u čijem centru je
Amerika, takva saopštenja su možda pretjerano optimistična.
Zaista, u predstojećem klasnom ratu, niko nije siguran koga
da slijedi.
.jpg)
_001.jpg)